🧬 Жалпы генетикалық фон: сүт безі обыры мен жүрекшелердің фибрилляциясы ішінара байланысты екені анықталды
Сүт безінің қатерлі ісігі (BC) әйелдер арасында ең көп таралған қатерлі ісік болып табылады, ал жүрекшелердің фибрилляциясы (AF) егде жастағы адамдарда жиі кездесетін жүрек ырғағының бұзылуы болып табылады. Клиникалық тұрғыдан олар тәуелсіз субъектілер болып саналғанымен, көбірек бақылаулар осы жағдайлардың өзара туындауын көрсетеді. Frontiers in Genetics журналында жарияланған негізгі жаңа зерттеу сұраққа жауап берді: сүт безі қатерлі ісігі мен AF ортақ генетикалық негізді бөлісе ме?
Авторлар екі ең үлкен GWAS зерттеулерінің деректерін пайдаланды: 1 миллионнан астам AF бар пациент және 250 мыңға жуық сүт безі обыры, бұл зерттеуді осы саладағы ең үлкен болды. Заманауи құралдар кешенін – LDSC, HDL, MiXeR, CPASSOC, TWAS, мендельдік рандомизация және т.б. пайдалана отырып, генетикалық корреляцияны, плейотропты нұсқаларды, гендердің функционалдық белсенділігін, сонымен қатар екі патологияның себеп-салдарлық байланысын кезең-кезеңімен бағалау жүргізілді.
⸻
🔬 Не таптың?
Нәтижелер тәуелсіз HDL әдісімен расталған BC және AF (LDSC бойынша генетикалық корреляция коэффициенті: rg = 0,0435, p = 0,039) арасындағы орташа, бірақ статистикалық маңызды генетикалық байланысты көрсетті. Бұл геномның кейбір аймақтары бір уақытта екі аурудың қаупіне шамалы болса да әсер ететінін білдіреді.
MiXeR көмегімен зерттеушілер «жалпы» генетикалық факторлардың (HLA емес) санын бағалады: жалпы 125 жалпы себеп-салдарлық нұсқалар, молекулалық механизмдердің ішінара қабаттасуын көрсетеді. CPASSOC әдісі 15 маңызды SNP анықтады, олардың біреуі (rs79361544) бұрын сипатталмаған. TWAS және eQTL талдаулары 10 негізгі генді анықтады, соның ішінде:
•DNMT3A - эпигенетикалық реттеуге қатысады және кардиомиопатиялармен де, онкогенезбен де байланысты;
•ANXA4 – қабынудың, апоптоздың және жасуша миграциясының реттегіші;
•FBXO32 бұлшықет атрофиясының маркері болып табылады және ақуыздың деградациясын реттейді;
•RERG, ESRRA, WIPF1, GTF3C6 – зат алмасуды, ген экспрессиясын және апоптозды реттеуге қатысады.
Функционалды аннотация бұл гендер сүт безінің, миокардтың, артериялардың, жатырдың тіндерінде, сондай-ақ иммундық және тамыр жасушаларында: макрофагтарда, эндотелийде, тегіс бұлшықет жасушаларында белсенді түрде экспрессияланатынын көрсетті. Бұл жеке органдарға ғана емес, сонымен қатар қабыну, метаболикалық және иммундық жолдарға әсер ететін потенциалды айқас сөйлесу механизмінің жүйелік сипатын растайды.
⸻
⚖️ Бірақ бір ауру екіншісін тудырады ма?
Себеп-салдарлықты бағалау үшін сүт безі қатерлі ісігіне генетикалық бейімділіктің AF қаупіне және керісінше әсер ететінін анықтау үшін екі жақты Мендельдік рандомизация (MR) әдісі қолданылды. Қорытынды: МРТ талдау нысандарының ешқайсысы (IVW, MR-Egger, MR-PRESSO және т.б.) аурулар арасындағы себептік байланысты растаған жоқ. Бұл генетикалық сәйкестікке қарамастан, AF сүт безі қатерлі ісігін тудырмайды және керісінше.
Нәтижелерді МР Штайгер және әсерді талдау бағыты да растады. Осылайша, генетикалық қабаттасу жалпы механизмдер мен қауіп факторларын көрсетеді, бірақ бір патологияның екіншісіне тікелей әсерін емес.
⸻
🧠 Практикалық мағынасы
Неліктен бұл маңызды? Соңғы жылдары клиницистер сүт безі қатерлі ісігімен ауыратын науқастарда, әсіресе хими- және гормондық терапиядан кейін AF жиілігінің артқанын атап өтті. Дегенмен, бұл ісіктің өзіне, оны емдеуге немесе жалпы жүйелік факторларға (мысалы, қабыну, семіздік, жас, метаболикалық синдром) байланысты ма, бұл түсініксіз. Бұл зерттеу жалпы генетикалық бейімділік түсініктеменің бір бөлігі болуы мүмкін екенін көрсетеді, бірақ AF сүт безі қатерлі ісігінің салдары емес – және керісінше.
Бұл деректер ұзақ мерзімді бақылауды, жеке скринингті және тәуекелді бағалауды жоспарлау үшін маңызды, әсіресе егде жастағы әйелдерде, отбасында қатерлі ісік немесе жүрек-тамыр аурулары бар науқастарда. Сонымен қатар, зерттеу нәтижелері көп жүйелі емдеу тәсілдері үшін маңызды болуы мүмкін жалпы терапевтік мақсаттарды зерттеу перспективаларын ашады.
⸻
🧾 Біздің кітапханадағы дереккөз:
